DE WERELD IN DE MIDDELEEUWEN
De wereld afgebeeld op deze 15de-eeuwse versie van de kaart van Claudius Ptolemaeus uit 150, met de toenmalige wereld centraal. Maar wat met de rest van de wereld?
Opdracht 'De wereld in de middeleeuwen'
Kies een gebied of een continent in de wereld waarvan je de geschiedenis uit de middeleeuwen wil leren kennen.
1. Geef de chronologie van de 'highlights' uit de middeleeuwen van deze 'streek' weer aan hand van alle info die je vindt op deze website.
2. Pas het historische referentiekader toe op dit land/gebied. Dit kan je doen door per 'domein' een figuur of een stad of een gebeurtenis te bespreken.
Dit wil dus zeggen dat je een 'historisch feit' kort en beknopt bespreekt op:
- politiek/territoriaal domein: welk volk leefde er? wie was een opmerkelijke heerser? ...
- sociaal/economisch domein: wat werd er verhandeld? hoe leefde men? ...
- cultureel/religieus domein: welke religie vind je er? welke cultuur? zijn hier bewijzen van?
Zorg wel dat je telkens in dezelfde periode blijft en niet teveel verspringt. Je zal eventueel extra moeten opzoeken.
Selecteer bij elk domein een bijhorende foto of afbeelding en omschrijf goed wat er op te zien is.
3. Ga op zoek naar één element dat wij in onze eigen cultuur te danken hebben aan je onderzochte land/cultuur/bevolking. (bijv. de aardappel of de chocolade of ...)
De wereld in de 5de eeuw
De Mayastad Chichén Itzá werd in 455 gesticht op het Mexicaanse schiereiland Yucatán en herbergt onder meer de Tempel van de Duizend Zuilen en de Piramide van Kukulcan.
Het culturele en politieke hoogtepunt van Teotihuacán lag in het begin van de 4de eeuw. Het was één van de grootste steden ter wereld, met meer dan 150.000 inwoners. Door de burgeroorlogen en externe druk nam de bevolking in de eeuwen daarna sterk af.
3. Het rijk van Soninke
Het rijk van Soninke in West-Afrika vormde eind 5de eeuw een belangrijk handelscentrum: zout en goud werden door het hele Middellandse Zeegebied verhandeld.
4. Bhagavad Gītā
Het heilige hindoegeschrift Bhagavad Gītā (Lied van de Heer) kreeg begin 4de eeuw zijn definitieve vorm. Het is een dialoog tussen de goddelijke Krishna en zijn sterfelijke leerling Arjuna. Krishna legt aan Arjuna de basisprincipes van het hindoeïsme uit om hem wijsheid te schenken en langs zijn morele dilemma's te leiden.
5. Tempel van Serapis
Toen het heidendom in de 4de eeuw werd verboden, namen de spanningen tussen christenen en heidenen in het hele Romeinse Rijk toe. In het Egyptische Alexandrië werd de heidense tempel van Serapis verwoest nadat enkele christenen bij rellen waren omgekomen.
6. DE Zijderoute
Door toenemende handel langs de verschillende wegen van de zijderoute werd China geconfronteerd met nieuwe ziekten, die tot een aanzienlijke bevolkingsafname leidden. De zijderoute verbond een groot aantal verschillende landen en culturen.
Atilla zou de befaamde leider zijn van het Hunnenvolk dat in het midden van de 5de eeuw heel Europa onveilig maakte. Het Hunnenvolk trok vanuit Mongolië richting het toenmalige Romeinse Rijk en was de meeste gevreesde vijand van zowel het West- als het Oost-Romeinse Rijk.
De wereld in de 6de eeuw
1. Heuvelbouwers
In wat nu het zuidwesten van de VS is, ontstonden stabiele beschavingen, vooral de Temple Mound Builders in de Mississippivallei. Handel zorgde er voor welvaart.
De Nazca, een in cultureel en wetenschappelijke opzicht hoogstaande beschaving die eeuwen overleefde in de kustwoestijn van Zuid-Peru, floreerde in de vroege middeleeuwen. De Nazca zijn nu vooral bekend vanwege de Nazcalijnen, een raadselachtige verzameling van gigantische geogliefen die alleen hoog in de lucht zichtbaar zijn.
3. Ruïnes van Qasr Ibrim
Hoop op een rots boven de Nijl vormde de stad Qasr Ibrim het hart van de Nubische koninkrijken in Afrika. Hoewel het christendom de officiële godsdienst in het Romeinse Rijk was, werd Qasr Ibrim maar langzaam bekeerd. Sommige Egyptische tempels bleven tot in de 6de eeuw in gebruik.
4. Khusro II
De Sassanidische koning Kusro II zette de oorlog met Byzantium voort. Onder zijn heerschappij (590-628) moest hij zijn gebied ook verdedigen tegen invasies vanuit Azerbeidzjan.
6. Sui-Dynastie
China maakte begin 6de eeuw een periode van instabiliteit door, met burgeroorlogen en koninkrijken die elkaar bestreden. Na deze chaotische periode consolideerde de Sui-dynastie het rijk, en vanaf 589 bloeiden wetenschap en cultuur. In 618 stortte de dynastie in.
5. Gebeeldhouwde Guptakop
Het Indiase rijk van de Gupta's gaat terug tot 319, toen Chandragupta I de troon besteeg. Na decennia van aanvallen door nomaden stortte het rijk in 550 in en streden rivaliserende groepen in verschillende gebieden om de macht.
De wereld in de 7de eeuw
1. Hohokam-indianen
Dankzij irrigatie en moderne landbouwtechnieken floreerden de Hohokam-indianen in het dorre klimaat van het huidige Arizona. Ze legden complexe netwerken van kanalen aan en maakten kleurrijke rotsschilderingen.
De stad Palenque aan de westrand van het Mayarijk werd cultureel van groter belang toen Pacal de Grote bevel gaf tot de bouw van een grote tempel en piramide. De stenen muren zijn versierd met prachtige reliëfs.
3. Noord-Afrikaanse nomaden
In de Sahara, een van de onherbergzaamste woestijnen ter wereld, waren nomadische stammen afhankelijk van kamelen voor vervoer en overleving. De dieren waren onmisbaar voor de zouthandel en maakten contact mogelijk met andere volken in Afrika.
4. Bilaal ibn Rabaah'
Bilaal ibn Rabaah', een vrijgelaten slaaf en vroege volgeling van Mohammed, stond bekend om zijn krachtige maar subtiele stem. Hij was mogelijk de eerste muezzin, die moslims in Mekka opriep tot het gebed. Hij week zijn leven lang niet van Mohammeds zijde, die dan weer de 7de eeuw kleurde met de oprichting van de islam.
Koning Songtsen Gampo verenigde in het eerste decennium van de 7de eeuw het verdeelde Tibet, introduceerde het boeddhisme en bouwde het Potalapaleis en de Jokhangtempel.
6. Hōryū-ji
Deze indrukwekkende boeddhistische tempel in Japan (overigens de oudste nog bestaande houten tempel ter wereld) werd in 607 voltooid onder leiding van prins Shotoku, zoon van de keizer. Het boeddhisme was kort daarvoor vanuit het Koreaanse schiereiland naar Japan gekomen en zou al snel uiterst belangrijk worden in de Japanse cultuur.
De wereld in de 8ste eeuw
1. Caddo-cultuur
In wat nu Texas en Oklahoma is, bloeide de Caddo-cultuur met haar aangelegde heuvels. De Caddo waren bekwame boeren en vormden een los verbond van lokale stammen, die in gewassen en goederen handelden.
3. Kasteel van Mshatta
Het woestijnkasteel bij het Jordaanse Ammam is een klassiek voorbeeld van vroegislamitische bouwkunst: een mengeling van Romeinse en Byzantijnse tradities met die van het Midden-Oosten.
4. Bagdad
Bagdad werd in 762 door kalief Al-Mansoer gesticht als Abbasidische hoofdstad en groeide al snel uit tot één van de belangrijkste steden ter wereld. Het kon zich meten met Constantinopel en was bijna vijfhonderd jaar het onbetwiste centrum van de moslimwereld.
2. Tempel van Tikal
Het observatorium in Tikal (Guatemala), gebouwd door Jaguar Guatemala, toont hoeveel de Maya's van astronomie wisten. Het bouwwerk is zo ontworpen dat de planeten Venus en Jupiter in bepaalde jaren precies op één lijn staan met het hoogste punt.
6. Het koninkrijk Srivijaya
Xuanzong is de zevende keizer uit de Tangdynastie. Hij heerste van 712 tot 756, op het hoogtepunt van China's macht. Hij voerde bestuurlijke hervormingen door, herstelde het kanalenstelsel en leidde militaire campagnes over de grens.
Het bloeiende koninkrijk Srivijaya strekte zich uit van Zuid-Thailand en Malakka via Sumatra tot Midden-Java. Het ontleende zijn economische macht aan de zeecontrole over de Straat van Malakka.
De wereld in de 9de eeuw
1. Bewoners van de Eastern Woodlands
De indianen van de oostelijke bosgebieden in de VS en Canada ontwikkelden een ongekend grootschalige landbouw ten oosten van de Mississippi. Van daaruit verspreidden ze zich naar het noorden en het zuiden.
3. Djenné-Djenno
Djenné-Djenno in de Nigerdelta (Mali) werd één van Afrika's welvarendste stedelijke gebieden, met meer dan tienduizend inwoners.
2. De beschaving van de Mixteken
De Mixteken woonden in de heuvels tussen het moderne Mexico-stad en het schiereiland Yucatán. Ze waren landbouwers en stichtten nooit een rijk zoals de Maya's of de Azteken. Wel leverden ze opmerkelijke intellectueel prestaties, zoals een eigen schrift en een kalender.
4. De grote moskee van Samarra
De grote moskee van Samarra (Irak) werd gebouwd in opdracht van Al-Moetawakkil, de laatste grote Abbasidenkalief. Het is de grootste van zijn tijd. De spiraalvormige minaret (Malwiya) is 52 meter hoog. Deze 9de-eeuwse moskee heeft het ontwerp en de architectuur van een groot aantal andere moskeeën beïnvloed.
5. De grote tempel van Thanjavur
Na de nederlaag van de Pallava's rond 850 werd het Cholarijk één van de belangrijkste koninkrijken van Zuid-India. De Chola's bleven bijna vier eeuwen aan de macht. Thanjavur wel de hoofdstad van het rijk en de grote tempel, met zijn indrukwekkende gebeeldhouwde torens, getuigt van de welvaart en toewijding aan het hindoeïsme.
De Maori's vertrokken halverwege de 9de eeuw met hun zeilboten vanuit Hawaï of Samoa en ontdekten Nieuw-Zeeland, waar hun beschaving tot bloei kwam.
6. De Maori's
De wereld in de 10de eeuw
De Tolteekse leider Topiltzin, zoon van Mixcoatl, is de stichter van de stad Tollan (Tula) in 918. Tijdens zijn heerschappij vielen de Toltken omringende gebieden binnen en beheersten ze het grootste deel van het moderne Mexico.
4. Oost-AFrika
Ze noemen zichzelf Swahili (Arabisch voor 'kustbewoners') en zijn een mix van Bantoes, Arabieren, Perzen en Indiërs. Ze leefden in het huidige Kenia, Tanzania en Mozambique aan de oostkust van Afrika en werden onderling verbonden door handel en de islam. Eind 10de eeuw werd de islam hier de belangrijkste godsdienst.
De Wari- en Tiwanaku-rijken in het Peruaanse hoogland waren eind 10de eeuw over hun hoogtepunt heen. Wat rest zijn spectaculaire ruïnes, waaronder tekenen van geavanceerde landbouw en een uitgekiende sociaal-politieke hiërarchie.
Abu al-Qasim Khalaf ibn al-Abbas al-Zahravi, in het Westen beter gekend als Abulcasis, wordt als de grootste islamitische chirurg uit de middeleeuwen beschouwd. Zijn medische traktaten hebben de geneeskunde tot aan de Renaissance beïnvloed.
5. Li Shengtian, Vijf Dynastieën
Na de val van de Tang-dynastie in 907 volgde het tijdperk van de Vijf Dynastieën, die tot 960 over een verdeeld China heersten. Desondanks bloeien kunst en cultuur, mede door de toegenomen handel, verbeterde druktechnieken en de ontwikkeling van explosieven.
De Silla-dynastie, die tussen 668 en 918 over Korea heerste, was verantwoordelijk voor een bloeiende cultuur. Spectaculaire bouwwerken als de Seokgatap-pagode in de Bulguksa-tempel, zijn typisch Koreaans en wijken af van de geërfde Chinese tradities.
De wereld in de 11de eeuw
1. De Pueblocultuur
Nadat de Anasazi zich op de hoogvlakten in het zuidwesten van de VS hadden gevestigd, genoten zij in het midden van de 11de eeuw een periode van welvaart. In 1050 telde Chaco Canyon meer dan vijfduizend bewoners, die geavanceerde stenen huizen (pueblo's) bouwden en subtiel versierde potten bakten.
3. Almoraviden
De stad Marrakech in het huidige Marokko werd in 1062 gesticht door Berberse Almoraviden. Hun rijk omvatte Noord-West-Afrika en Zuid-Spanje en bereikte zijn grootste omvang in de laatste helft van de 11de eeuw.
2.De Tolteken
Met een inwonertal van meer dan dertigduizend bereikte de Tolteekse stad Tollan (Tula) het hoogtepunt van haar macht. Het Tolteekse rijk hield stand tot in de 12de eeuw en strekte zich uit over het schiereiland Yucatán en Centraal-Mexico.
De moslimgeleerde en historicus Al-Biruni (973 - 1048) leverde belangrijke bijdragen op vele vakgebieden, van astronomie tot cartografie en wiskunde. Op de hierboven afgebeelde bladzijde uit zijn Chronologie der Oude Volken wordt de beroemde geboorte van Caesar via een keizersnede beschreven.
5. Chinees papiergeld
Tijdens de Song-dynastie, die van 960 tot begin 12de eeuw over China heerste, groeiden landbouw en handel dermate en verscheen het eerste papiergeld (1023).
6. De Fujiwara-Clan
In de Heianperiode werd Japan gedomineerd door de Fujiwara-clan, maar in de tweede helft van de 10de eeuw nam hun macht af. Niettemin bouwden ze in 998 de tempel van Byodo-in (ten zuiden van Kyoto) als landhuis voor Fujiwara no Michinaga. Sinds 1994 staat de tempel op de Unesco-werelderfgoedlijst.
De wereld in de 12de eeuw
3. Koningen van Kanem
Het Chimú-rijk strekte zich uit over duizend kilometer langs de kust van Peru en beleefde een hoogtepunt halverwege de 12de eeuw. Irrigatiestelsels maakten landbouw mogelijk in het droge klimaat, waardoor de snelgroeiende cultuur kon worden gevoed.
Rapa Nui, oftewel Paaseiland, ligt geïsoleerd in de Grote Oceaan - bijna tweeduizend kilometer van het dichtstbijzijnde bewoonde eiland -, maar wordt al eeuwen bewoond. Handwerkslieden maakten in deze tijd de eerste massieve stenen monumenten (mooi), om welke het eiland bekend staat.
Het Kanem-rijk, ten westen van Soedan, was één van de vele rijken die opkwamen in Afrika ten zuiden van de Sahara. Zoals vele andere Afrikaanse heersers bekeerden de Kanem-koningen zich tot de islam. Dit bracht belangrijke handelsvoordelen met zich mee.
4. Val van de Ghaznaviden
Na meer dan een eeuw werd het ooit zo machtige rijk van de Ghaznaviden in Afghanistan en Noord-India onder de voet gelopen door de Ghowriden. Ondanks de relatief korte duur van de Ghaznavidische dynastie, oefende zij blijvende invloed uit op de islamitische cultuur, vooral op de kunst.
6. Samoeraicultuur
Terwijl aristocratische krijgers een ethiek van moed en stoïcisme ontwikkelden, vestigde Minamoto no Yoritomo een militaire heerschappij in Kamakura, de stad waarnaar zijn shogunaat werd vernoemd, net als deze periode in de Japanse geschiedenis. De code en de leer van de Samoerai zijn tot op de dag van vandaag populair.
Nadat koning Suryavarnam II alleenheerser over Cambodja was geworden, begon hij met de bouw van Angkor Wat, een tempel ter ere van de hindoegod Vishnoe. Hij stierf voordat het tempelcomplex af was en werd er begraven.
De wereld in de 13de eeuw
1. Mixteken
In Mitla, bij het huidige Oaxaca (Mexico) liggen koningen en priesters van de Mixteken begraven in grote stenen tempels. Zuilenrijen lopen parallel aan decoratieve stenen muren, die glad gepolijst zijn en zonder mortel werden gebouwd.
3. Setsjoekse Turken
Onder de Seltsjoekse sultans werd Konya, op de hoogvlakte van Midden-Anatolië, één van de schitterendste steden ter wereld. De heersers steunden de kunsten en bouwden magnifieke tempels en scholen, die nog steeds getuigen van de opmerkelijke cultuur van de Seltsjoeken.
Als hoogste leider van de Mongolen verenigde Djingiz Chan nomadische stammen tot één militaire macht. Na veldtochten in Perzië, Turkestan en China (helemaal tot Beijing) strekte het Mongoolse rijk zich in 1218 uit van Azië tot aan de Adriatische Zee.
Na de val van de Tiwanaku-cultuur in de Peruaanse Andes kwamen de Inca's op. Hun leider Manco Cápac stichtte begin 13de eeuw hoog in de bergen de stad Cuzco (met het bekende Machu Picchu), 3360 meter boven zeeniveau.
4. Bete Ghenettea Mariam
Koning Lalibela uit de Ethiopische Zagwe-dynastie liet kerken bouwen in Roha (nu naar hem Lalibela genoemd). Elke kerk is uit één brok graniet gehouwen. In de loop van de tijd zijn de kerken tot de heilige plaatsen in Afrika gaan behoren.
6. Sanjūsangen-dō, Kyoto
De tempel van Sanjūsangen-dō in Kyoto, gebouwd in opdracht van keizer Go-Shirakawa, brandde in 1249 af. Het imposante bouwwerk werd in 1266 herbouwd. De belangrijkste godheid van de tempel wordt afgebeeld in duizend levensgrote beelden in de grote hal.
De wereld in de 14de Eeuw
Langs de rivier de Gila in het huidige Arizona bouwden de Hohokam een omheinde structuur van pure klei. In het midden staat het Casa Grande, een gebouw van vier verdiepingen. De begane grond is met aarde gevuld om de bovenste drie verdiepingen te ondersteunen, die waarschijnlijk als woonruimte werden gebruikt.
De schitterende Azteekse hoofdstad Tenochtitlan, in 1325 gebouwd op een eiland in het Texcocomeer, groeide uit tot één van de levendigste steden in de Nieuwe Wereld. De stad bestond uit strak geplande wijken; het centrale marktplein was het grootste in zijn soort.
3. De Mammelukken
De dynastie van de Bahri-Mammelukken begon in 1250 in Egypte en Syrië en behaalde grote militaire en commerciële successen. Het sultanaat bleef bestaan tot de Ottomaanse overwinning in 1517.
De eerste leider van de Ottomaanse Turken, Osman I, leidde succesvolle veldtochten en stichtte één van de indrukwekkendste rijken van de moderne geschiedenis. Hij profiteerde van de zwakte van het Byzantijnse Rijk en veroverde al snel heel Anatolië.
Zhu Yuanzhang veroverde in 1368 Dadu (Beijing) op de Mongolen en vestigde de Mingdynastie, die steunde op een autocratische heerschappij en ambtenaren. Deze stijl van regeren bleef in China bestaan tot het einde van het keizerrijk in het begin van de 20ste eeuw
No, gebaseerd op oudere dansvormen en rituelen, ontstond in Japan als een aparte toneelvorm. De veelal gemaskerde vertellers beelden bekende legenden uit. No is één van de oudste nog bestaande theatertradities ter wereld.
De wereld in de 15de eeuw
1. Irokese Confederatie
In het noordoosten van Noord-Amerika vormden vijf naties van woudland-Irokezen - de Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga en Seneca - de Irokese Confederatie, één van de oudste participerende democratieën ter wereld.
Zo'n 2400 meter boven zeeniveau en met uitzicht over het dal van Urubamba ligt Machu Picchu, door de Inca's gebouwd als heilig paleiscomplex. Het werd een eeuw later verlaten. Door de ingenieuze bouw met grote blokken steen en zijn geïsoleerde ligging is Machu Picchu één van 's werelds best bewaarde ruïnes.
De Azteken breidden hun macht uit over heel Midden-Mexico en hieven daar belasting. De heilige Coex Mendoza, een 16de eeuwse verslag van de Azteekse manier van leven, beschrijft een stelsel van belastingheffing, waardoor het rijk uiteindelijk verzwakt raakte en kwetsbaar werd.
Portugese ontdekkingsreizigers voeren langs de Afrikaanse westkust en zetten een slavenhandel op tussen West-Afrika, het Iberische schiereiland en de Nieuwe Wereld. Deze handel zou uiteindelijk desastreuze gevolgen hebben voor het Afrikaanse continent.
5. Sultan Murat II
De Ottomaanse sultan Murat II voerde oorlog met Byzantium en veroverde de Balkan voor het Ottomaanse Rijk. Zijn veroveringstochten werden voortgezet door zijn zoon Mehmet II, die in 1453 Constantinopel innam en een eind maakte aan het Byzantijnse Rijk.
6. Jama Masjid
De Jama Masjid, in 1438 gebouwd in Jaunpur (Uttar Pradesh, India) in opdracht van Hussain Shah van de Sharq-dynastie, is een mengsel van Indiase en islamitische tradities. De islam sloeg aan in Noord-India, wat dit gebied onderscheidde van de koninkrijken in het zuiden.
