APARTHEID - ALS JE ANDERS BENT...

APARTHEID
ALS JE ANDERS BENT...

DE UNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS

DE APARTHEID

De apartheid is het gevolg van een jarenlange strijd tussen de Afrikaanse inheemse volken en de kolonisten. Als de leden van de Nederlandse Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) onder leiding van Jan van Riebeeck in 1652 Zuid-Afrika koloniseren worden de oorspronkelijke inwoners – de Xhosa, Zulu en talloze andere stammen – tot slaven gemaakt.

In 1806 wordt de zuidelijke Kaapkolonie veroverd door de Britten. Nadat de Britse overheersers in 1834 de slavernij afschaffen, beginnen langzamerhand de spanningen tussen de blanke en donkere bevolking toe te nemen.

De blanke boeren (Afrikaners), nakomelingen van de eerste kolonisten, voelen zich zwaar benadeeld door de afschaffing van de slavernij, omdat ze daardoor grote economische verliezen lijden. Ook zien ze met lede ogen aan hoe de betrekkingen tussen de inheemse stammen en de Britten steeds beter worden. Ze ontvluchten de Britten in de Kaapkolonie en trekken verder het land in tijdens de Grote Trek.

In het noorden krijgen de Afrikaners het aan de stok met diverse inheemse stammen, waarvan de bekendste, de Zulu’s, in 1838 de boerenleider Piet Retief (1780-1838) ombrengen. Nadat de Zulu’s op bloedige wijze zijn verslagen, zijn het vooral de Britten die de aandacht van de Afrikaners opeisen. De Afrikaners, inmiddels verenigd in de Zuid-Afrikaanse Republiek, zien de Britten als minder ras en ontnemen ze onder meer hun stemrecht. Zwarte Afrikanen is het niet toegestaan om buiten te lopen als het donker is.

De slechte behandeling van de Britten die in de Zuid-Afrikaanse Republiek werken leidt uiteindelijk tot de Boerenoorlogen. In 1902 wordt het Verdrag van Vereeniging getekend, een vredesovereenkomst waarbij de Afrikaners wel onder het Britse Koninkrijk vallen, maar hun autonomie behouden.

Door de komst van de Afrikaners en de Britten wordt het vol in Zuid-Afrika. Bovendien wakkert de strijd tegen de Britten de nationalistische gevoelens van de Afrikaners aan. In 1914 begint politicus Barry Hertzog de Nasionale Party, die tegen samenwerking met de Britten is en strijd voor segregatie. In 1933 komt de partij in de Volksraad (parlement) en wordt Hertzog minister. Hij begint met het aanscherpen van de rassenwetten. Het landbezit voor zwarte Afrikanen wordt beperkt, het stemrecht voor Kaapse zwarten wordt afgeschaft en de reservaten voor de inheemse bevolking worden verkleind. Hertzog’s partijgenoot Daniël François Malan zet die politiek voort na Hertzog’s dood. Malan wordt gezien als de theoreticus van de apartheid. Volgens hem zijn de zwarte Zuid-Afrikanen onderontwikkeld en moeten ze dat ook blijven. Zelfs in officiële onderzoeken wordt geconcludeerd dat integratie zal leiden tot een ‘verloren identiteit’ voor alle raciale groepen. Door de onrust die samenhangt met de inmenging in de Tweede Wereldoorlog lijdt de partij van zittend premier Jan Smuts in 1948 een grote nederlaag en wordt Malan premier van de eerste apartheidsregering.

In de regering van Malan is het de minister van Naturellen (inheemse) Zaken, Hendrik Verwoerd, die de apartheid vormgeeft. Hij beschrijft zijn eigen politiek als ‘politiek van goed nabuurschap’. Verwoerd werd geboren in Amsterdam en was tijdens de Tweede Wereldoorlog pro-Duits en anti-Brits. Mede vanwege zijn antisemitische denkbeelden was hij voorstander van een culturele verheffing van de Afrikaners. Verwoerd stelde de apartheidswetten op.

1949
– Een huwelijk tussen blank en zwart wordt verboden

1950
– Geslachtsgemeenschap tussen blank en kleurlingen (halfbloeden die net iets hoger op de ladder staan dan zwarten) wordt verboden
– De thuislanden worden ingevoerd: door de blanken aangewezen plekken waar zwarten zich mogen vestigen (de zwarte meerderheid, tachtig procent, krijgt dertien procent van het totale landoppervlak). Dit wordt gezien als de ‘Grote apartheid’
– Andere rassen (zwarten, kleurlingen, Aziaten) krijgen een werkverbod in stedelijke gebieden
– De wet tegen het communisme wordt ingevoerd. Letterlijk betekent dat dat elke vorm van verzet tegen de overheid wordt verboden

1953
– Apart onderwijs wordt ingesteld, voor zwarten is onderwijs kwalitatief meestal zeer slecht
– Elk ras krijgt zijn eigen openbare voorzieningen (waarbij die van de de blanken uiteraard het beste zijn)

De rassenscheiding wordt met name gevoerd tussen zwarten, kleurlingen, Aziaten en blanken. De zwarten worden gezien als het minst ontwikkeld, de kleurlingen staan iets hoger en de Aziaten weer daarboven (omdat ze vaak veel geld hebben). Bij mensen van wie het ras onbekend is, wordt na een onderzoek alsnog het ras vastgesteld. Dit leidt er soms toe dat families uit elkaar worden gehaald, omdat ze volgens het onderzoek tot een verschillend ras behoren. In de thuislanden worden mensen alleen onderwezen in hun eigen taal, waardoor zelfs op dat gebied rassenscheiding is ingevoerd.

VERWOERD EN DE RASSENSEGREGATIE

SHARPEVILLE

21.03.1960

NELSON MANDELA & HET ANC

Het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) is de voornaamste tegenstander van de uitvoerders van de apartheid. Door massa-protesten, boycotten en stakingen hopen aanhangers van deze partij weerstand te kunnen bieden tegen de witte leiders. In 1952 loopt ANC-leider Nelson Mandela met zo’n vijftig zwarte mannen zonder toestemming door een ‘witte straat’ van Johannesburg. Dat voorbeeld wordt door heel Afrika gevolgd. Het ANC hoopt dat er zoveel mensen worden gearresteerd dat de blanke regering het niet meer aan kan. Uiteindelijk worden er 8.000 mensen gearresteerd en wordt het apartheidsregime inderdaad getemperd. Het aantal leden dat zich aansluit bij het ANC groeit enorm. Als de rust weer is teruggekeerd worden de regels echter nog strenger, steeds meer politieke partijen worden verboden op last van hoge straffen.

Een groep burgerrechtenactivisten die zich heeft afgescheiden van het ANC richt in 1959 het Pan Afrikaans Congres (PAC) op en houdt grote demonstraties waarvan de belangrijkste in Sharpeville (1960). Duizenden mensen gaan daar de straat op. Omdat de politie in paniek raakt, schieten ze in het wilde weg op de demonstranten, waardoor 69 mensen omkomen en 186 gewond raken. Door deze Sharpeville Massacre zoals de gebeurtenis wordt genoemd, scherpt ook de ANC zijn beleid aan. Ze gaan ondergronds en worden gewelddadiger. In 1964 wordt Nelson Mandela verbannen naar Robbeneiland. Hij is schuldig bevonden aan onder meer terrorisme en sabotage.

Nadat de grootste leiders van het ANC zijn verbannen of opgesloten staat er een nieuwe beweging op, de Black Consciousness Movement. De bekendste vertegenwoordig, Steve Biko, wordt echter in 1977 vermoord door politieagenten. Na deze moord wordt Biko een van de symbolen van het zwarte verzet tegen het apartheidsregime.